Şirket, Ay’da kullanılmak üzere minyatür bir rover (gezgin robot araç) tasarlayabilecek bir mühendis arıyordu.
Dünya süratle değişiyor. Ortaya çıkan demografik, ekonomik ve toplumsal değişimler karşısında yaşama ve çalışma biçimlerimiz de radikal bir değişimden geçiyor.
Bugün profesyonel görüntü oyunu oyuncusundan insan-robot ilgileri araştırmacısına dek geçmişte hiç duymadığımız yesyeni meslek kolları türemiş durumda. Bu manada mühendis Imamura’nın Ay için minyatür rover tasarlaması da hayali bir iş olmaktan çıktı.
Max Tegmark, yapay zeka çağında insan olmayı sorgulayan “Life 3.0” isimli kitabı memleketler arası çok-satanlar ortasına giren bir fizik profesörü ve Massachussets Institute of Technology (MIT) Hayatın Geleceği Enstitüsü’nün de lideri.
Yüzyıllar evvel yaşayan insanların kimliklerini çiftçilik yahut zanaatkarlık çerçevesinde inşa ettiklerini, günümüzde ise teknolojinin otomasyona tesiri nedeniyle depo çalışanları ve kasiyerlerden tutun tren kondüktörleri ve hatta fırıncılarına dek pek çok mesleğin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu savunuyor.
“Sırada kamyon şoförleri, otobüsler, taksiler, Uber/Lyft şoförleri var” diye uyarıyor Tegmark.
Ay’ın tekrar doğuşu
Bundan tam 50 yıl evvel 20 Temmuz 1969’da NASA’nın Apollo 11 aracı ile Ay’a birinci ayak basan Amerikalı astronotlar Neill Armstrong ve Buzz Aldrin’in yarattığı heyecana karşın Ay seyahati ve Ay’da ömür fikri yıllar geçtikçe geri plana düşmüşe benziyordu.
Ancak uzay sanayisinin 1 trilyon doları aştığı günümüzde Ay’a özel yahut devlet fonlu ticari uçuşlara da ilgi epeyce artmış durumda.
Şu sıralar Elon Musk’ın başında olduğu SpaceX üzere şirketler Aya’a tarifeli uçuşlar için tekrar kullanılabilir roket teknolojisi üzerinde çalışıyor.
9 mayıs’ta Amazon ve Blue Origin CEO’su Jeff Bezos yaptığı tanıtımda Blue Moon isimli uzay aracıyla 2024’te Ay’a dört gezginci robot taşımayı planladıklarını ilan etti.
Bezos, insanların geleceğinin uzayda olduğunu söyleyip “Ay’da kurulacak kolonilen kimileri Dünya’daki kolonileri andırabilir” diyor. Blue Origin’in lider yardımcısı Clay Mowry’e nazaran şirket, Ay’a insansız uçuşu 2023’te, beşerli uçuşu ise 2024’te gerçekleşecek.
2010 yılında kurulan Tokyo bazlı İspace de Japon devleti ve Japon Havayolları (JAL) üzere özel şirketlerinden topladığı 90 milyon dolarlık fonla Japon Uzay Araştırmaları Ajansı (JAXA) işbirliğinde 2021 yılında Ay’a iki gezgin robot araç yollamak için çalışıyor.
Araçlar, öncelikle araştırma üniversiteleri üzere özel müşteriler için uzaya gereç taşıyacak. Tıpkı vakitte Ay yüzeyinde bulduğu suyu yakıta dönüştürmenin yollarını araştıracak. Amaç, 2040 yılında bu yakıtın Ay’ı yaşanabilir kılması ve orada kurulacak bir koloniyi ekonomik taraftan beslemesi.
Japon toplumunda bayan mühendisi olmak
Akane Imamura, 2017’de gördüğü iş ilanına başvurdu ve Ay’da en son olarak kendi kendine yetecek bir ekosistem ve iktisat yaratmanın birinci adımı olan minyatür uzay araçlarını inşa eden mühendis olarak Ispace tarafından işe alındı.
Bugün, JAXA’nın Ay simülasyon kısmında, kendisinin ve grubunun geliştirdiği en son prototipi test ediyor.
Ay yüzeyinin yaklaşık 10 santimlik neolit denen en üst kısmı ince kum üzere kaygan olduğundan Imamura’nın inşaa ettiği minyatür aracın kuma batmaması için yapısal olarak çok sağlam olması gerekiyor.
Bir gün Ay’a gidip yaşarsak bu, 36 yaşındaki Akane Imamura üzere mühendislerin uğraşıyla gerçek olacak. Bloomberg’in “Sıradaki Meslekler” serisinde konuşan Imamura, “Bu rover benim çocuğum gibi” diyor.
Ne var ki Imamura, Japon toplumunda yalnızca icra ettiği meslek koluyla değil birebir vakitte bayan mühendis olmasıyla da istisnai bir durum teşkil ediyor. O, birebir vakitte ilkokul öğrencisi Chiaki’nin annesi ve Taisuke’nin eşi.
Japonya, 2018’de Dünya Ekonomik Forumu’nun yaptırdığı araştırmada cinsiyet eşitliği bakımından dünyada 149 ülke ortasında 110’cu sırayla G7 diye tabir edilen gelişmiş ülkeler ortasında en makus performansı gösterdi.
Dünyada teknolojiyle ilgili iş arayanların başvurduğu Honeypot isimli web sitesinin datalarına nazaran STEM (bilim, teknoloji, mühendislik, matematik) alanında bayan mezunların sayısı erkeklere nazaran hala düşük. Geçen yıl bayan STEM mezunlarının tüm mezunlar içindeki hissesi Avrupa’da yüzde 21 ve Amerika’da yüzde 25 olmuş. Japonya ise yüzde 15 oranıyla 41 ülke ortasında en düşük bayan mühendis sayısına sahip.
Bunun dışında Japon Otomotiv Mühendisleri Derneği’nin üyelerinin yalnızca yüzde 2’si bayan. Daha da berbatı genç jenerasyon bayan mühendisler ismi Toyota yahut Honda üzere de olsa vakti geldiğinde kendilerine esneklik sağlayamayan yerlerde çalışmak istemiyorlar.
Imamura makina mühendisliği alanında yüksek lisans yapmış. Mezuniyet sonrası girdiği beton ve metal üretimi yapan büyük bir Japon şirketinin Ar-Ge kısmında çalışan iki-üç bayan araştırmacıdan biriymiş.
Kızı Chiaki doğunca bir müddetliğine müsaade kullanmak istemiş lakin işe geri döndüğünde şirket onu ne yapacağını bilemez durumdaymış. “Şirkette güya bileklerinden zincirlenmiş halde batan bir ben vardım” diyor. Birkaç kez işi büsbütün bırakıp konut bayanı olmayı düşünmüş fakat hayatının sıkıcı olacağını düşünerek vazgeçmiş. Şu an haftada iki gün meskenden çalışıyor, gerekirse Ispace’deki grubuna telekonferansla bağlanıyor.
Imamura, gelecekte kızının da büyüyüp bir işe gireceği vakit Japonya’da çalışan bayanların durumunun daha uygun olacağını umut ediyor.
O gün gelene dek ise üzerinde çalıştığı gezgin robot aracının tamamlanıp uzaya fırlatılmasını “yarı heyecan yarı endişe” içinde izleyeceği günü bekliyor.