Cambridge’de kurulacak bu merkezde Dünya’nın kutuplarını dondurmak ve atmosferden karbondioksit (CO2) çekmek üzere radikal metotlar denenecek.
Merkezin kurulma münasebeti olarak, gezegene verilmekte olan tehlikeli ve geri dönüşü olmayan ziyanların mevcut metotlarla durdurulamayacak olmasına dair kaygılar gösteriliyor.
Alanında bir birinci olan bu inisiyatif, karbon emisyonunda dramatik azalışlara yol açabilir.
Proje, İngiliz hükümetinin eski bilim danışmanı Prof. Sir David King tarafından koordine ediliyor.
BBC News’e konuşan King, “Önümüzdeki 10 yılda yapacaklarımız, sonraki 10 bin yılda insanlığın geleceğini belirleyecek. Dünyada bu bahse odaklanan büyük bir merkez yok” diyor.
Sir David tarafından geliştirilen yaklaşımlardan kimileri jeomühendislik olarak tanımlanıyor.
Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Emily Shuckburgh ise yeni merkezin misyonunun “iklim sorununu çözmek” olacağını söylüyor ve ekliyor:
“Bunun yapılması lazım. Başarısız olma bahtımız yok. Bu çağımızın en değerli vazifelerinden biri ve bunu gerçekleştirmek için bütün gücümüzle uğraşmak gerektiğini biliyoruz.”
Üniversitenin Karbon Nötr Gelecekler İnisiyatifi’nin bir modülü olan İklim Tamir Merkezi’ni yöneten Shuckburgh, bu merkezin bilim insanları, mühendisler ve toplumsal bilimcileri bir ortaya getireceğini söylüyor.
Kutupları tekrar dondurmak
Kutupları dondurmak için en fazla umut vadeden fikirlerden biri üstlerindeki bulutları daha parlak kılmak.
İnsansız gemilerle denizden çekilecek suların, uzun bacaların ucundaki ince püskürtme göğüslerinden bulutlara pompalanması yoluyla bunun mümkün olabileceği düşünülüyor.
Bu süreçle bulutlara taşınacak olan küçük deniz tuzu tanecikleri, yayılacakları bulutların güneş ışıklarını uzaya daha fazla geri yansıtmasını ve böylelikle altındaki bölgeleri daha fazla soğutmasını sağlayacak.
Karbondioksiti geri dönüştürmek
Gündemdeki bir öteki yol de atmosferdeki karbonu çekmek.
Bu metotla kömür santralleri yahut çelik fabrikalarının saldığı karbondioksit gazının çekilerek yeraltında depolanması hedefleniyor.
Sheffield Üniversitesi’nden Prof. Peter Styring, karbondioksiti geri dönüştürebilecek bir yol için Tata Steel çelik şirketi ile bir pilot program yürütüyor.
Pilot programda fabrikanın saldığı karbon, fabrikanın ısısını kullanarak yakıta dönüştürülecek.
Prof. Styring “Hidrojen kaynağımız var, karbondioksit kaynağımız var, ısı kaynağımız var ve fabrikada yenilenebilir bir güç kaynağımız var” diyor ve ekliyor:
“Bütün bunları bir ortaya getirerek sentetik yakıt yapacağız.”
Okyanus yeşillendirme
Diğer fikirlerin ortasında daha fazla karbondioksiti oksijene çevirebilmeleri için okyanusları daha fazla yeşillendirme fikri de var.
Bu formülle okyanuslara bırakılacak demir tuzları ile plankton sayısının artırılması planlanıyor.
Önceki denemelerde bu biçimde gereğince CO2 çekilemediği görülmüş ve bunun etrafa de ziyan verebileceği ve maliyetini çıkaramadığı sonucuna varılmıştı.
Fakat York Üniversitesi’nden Prof. Callum Roberts’a nazaran bugüne kadar kabul edilemez görülen fikirleri kıymetlendirmek ve mümkünse hayata geçirmek kaide.
Bunun nedeni ise iklim değişikliğinin vereceği potansiyel zararın boyutunun, iklim değişikliğiyle çaba edilirken verilecek öteki ziyanlardan çok daha büyük olması.
Prof. Roberts “Kariyerimin başlarında beşerler mercan resiflerini kurtarmak için ekosisteme müdahaleci yaklaşımlara endişeyle bakıyordu. Lakin artık yüzyılın sonunda ekosistemin yok olmasına dair telaşın yarattığı çaresizlik nedeniyle tüm seçenekler masada” diyor.
Bu seçenekler ortasında genetik değişikliklerle ısıya güçlü mercan resifleri yaratmak yahut denizlerin asit derecesini düşürmek için denize kimyasallar dökmek de var.
“Şu anda iklim değişikliğiyle uğraş için doğayı kullanma fikrinin daha yanlışsız olduğunu düşünüyorum. Birebir vakitte daha uygun bir geleceğe yönelmek için daha radikal seçenekleri incelemenin meşruiyetini de görüyorum.”
Düşünülemeyeni hayal etmek
Bu cins yolların potansiyel yan tesirleri olabilir yahut olanaksız bulunabilir.
Fakat Cambridge Üniversitesi’nden okyanus fizikçisi Prof. Peter Wadhams, bu projelerin yan tesirlerinin boyutunun düzgün bir formda hesaplanması gerektiğini, CO2 salımını azaltmanın tek başına kâfi olmayacağını söylüyor:
“Karbon salımını azaltmak, global sıcaklıkları daha yavaş bir biçimde artırmak manasına geliyor. Bu da güzel değil zira halihazırda çok ısındık ve atmosferde ziyadesiyle CO2 birikti bile.
“Bu çeşit teknikler atmosferden karbondioksiti alabilir. Bunun akabinde sıcaklığı evvel günümüz düzeylerine, sonra da global ısınma öncesi düzeylere çekebiliriz.”
