ABD Hükümet Sorumluluklar Ofisi (GAO), modüllerde uyuşmazlık, tamiratta uzun periyodik gecikmeler ve gerekli kesimlerin tedarik edilememesi üzere sebeplerden ötürü F-35 savaş uçaklarının planlanandan çok daha az test uçuşu yaptığını ortaya koydu.
F-35 projesi hakkında Kongreye bağımsız bir rapor hazırlayan ABD Hükümet Sorumluluklar Ofisi, 81 sayfalık raporunu kendi internet sitesinde yayımladı.
Raporda, “ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), 1 trilyon doları aşan maliyetiyle ülkenin en kıymetli silah sistemi olan F-35 gelişmiş savaş uçaklarının yaşadığı tedarik zinciri meselelerini çözmeli.” sözleri kullanıldı.
F-35’lerin yaklaşık 800 kesimini üreten Türkiye’nin F-35 programındaki geleceğinin tartışıldığı bir ortamda yayımlanan GAO raporu, programdaki yedek kesim ve tedarik problemlerini açık bir biçimde ortaya koydu.
TEST UÇUŞLARININ YÜZDE 30’UNU GERÇEKLEŞTİREMEDİ
Gerekli kesimlerin tedarik edilememesi sebebiyle F-35’lerin 2018’in mayıs ve kasım ayları ortasında planlanan test uçuşlarının yüzde 30’unu gerçekleştiremediği kaydedilen raporda, modüllerde uyuşmazlık ve tamiratta uzun periyodik gecikmeler üzere problemlerin da uçağın performansında aksaklıklar oluşturduğuna vurgu yapıldı.
Ayrıca, F-35’lerin yüzde 60’lık beklentiye karşın tüm misyonları inançlı bir halde yerine getirme oranının yüzde 27’de kaldığı belirtilen raporda, “F-35 uçakları bir savaş uçağından beklenen performansın gerisinde kalıyor. Çoklu vazifeleri gerçekleştiremiyor yahut gerektiği kadar uçamıyor.” tabirine yer verildi.
Öte yandan, F-35’lerin en az bir kez tüm vazifeleri yerine getirme oranının ise yüzde 75’lik beklentinin altında kalarak yüzde 52’lik bir oran elde ettiği belirtildi.
4 BİN 300 MODÜLDE TEDARİK SORUNU
Raporda, F-35’lerin uçuş için gereksinim duyduğu 4 bin 300 modülün tedarik edilmesi konusunda da badire yaşandığı, Pentagon’un bu sorunu aşmak için efor sarfetmesine karşın şimdi büsbütün başarılı olamadığı belirtildi.
Bununla birlikte, daha evvel satın alınan F-35’lerin konuşlandırmalarda gereksinim duyduğu destekleyici modüllerin yüzde 44’ünün vakit içinde uçakta yapılan güncellemeler sebebiyle artık gereksinime karşılık veremediğine dikkat çekildi.
Raporda ayrıyeten, “Pentagon’un, F-35 modüllerinin ülkeler ortası lojistik ağı olgunlaşmış değil. Denizaşırı F-35 müşterilerinin, uçakların tamiri için gerekli modülleri uzun müddet bekledikleri gözlemlenmektedir. Lojistik ağı için detaylı bir plan olmadan, Pentagon genişleyen bir filoyu desteklemeye hazır olmayabilir.” değerlendirmesine yer verildi.
YÜKSEK YILLIK MALİYETE VURGU
F-35 programına dair karşılaşılan meselelerin ele alındığı raporun başka bir kısmında ise uçakların maliyetine atıfta bulunularak, Pentagon’un uçakların satın alınabilirliğine odaklanması gerektiği belirtildi.
Raporda, “ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri, F-35 uçaklarının teçhizat dayanağı için gerekli yıllık maliyetin yüzde 24 ile yüzde 43 oranında azaltılması gerektiğini belirledi.” tabirine yer verildi.
“ALINAN KESİMLERİN KAYDI TUTULMUYOR”
Pentagon’un F-35 kesimlerine dair gerekli değeri göstermediği belirtilen raporda, şu tespitlere yer verildi:
“F-35 yedek modüllerine milyarlarca dolar harcandı lakin satın alınan kesimlerin nerede olduklarına yahut ne kadara mal olduklarına dair kayıtları yok. Örneğin, Pentagon, F-35’in ABD’ye ilişkin olan modülleri hakkında bilgi içeren bir bilgi tabanı tutmuyor ve bunu yapabilmek için gerekli datadan mahrum. Pentagon, satın alınan F-35 kesimlerini nasıl takip edeceğini açıkça tanımlayan bir siyaset olmadan, sahip olduğu F-35 yedek modüllerinin nasıl yönetildiğine dair hudutlu bir bilgiye sahip olacaktır.”
Eski ABD Savunma Bakanı James Mattis, F-35’ler ve Türkiye ile ilgili olarak geçen yıl Kongreye sunduğu raporunda, “Türkiye’nin programdan çıkarılması durumunda yedek kesim ve tedarik zincirinin bozulabileceği” ikazında bulunmuştu.
