Meğer biz her şeyi yapabiliyormuşuz… Seyhan’ın Başkan Bayanları projesi ile konutundan birinci sefer bu kadar uzaklaşıp ilçesini gerçek manada tanıyan bir konut bayanına ilişkin bu kelamlar. Farkındalığın yarattığı etkiyi tüm yalınlığıyla ortaya koyan bir cümle bu. Toplumsal cinsiyet eşitliğine eğitim, istihdam ve toplumsal hayata iştirak manasında bakıldığında istatistikler yıllar içinde düzgünleşme olduğunu ortaya koyuyor. Lakin hâlâ bayanlar birçok manada erkekleri arttan takip ediyor.
Bu yazıya bahis olan iki fevkalade projeyi anlatmadan evvel sizinle o istatistiklerden birkaçını paylaşayım…
TÜİK’in 2022 datalarına nazaran Türkiye’de 25 yaş üstü okuryazar olmayanların oranı yüzde 3.5. 25 yaş üstü erkek nüfusun yüzde 1’i okuryazar değil, bayan nüfusun ise yüzde 6’sı. Bayan eğitime katıldıkça, konutundan çıktıkça daha fazla paha yaratıyor. TÜİK’in dataları de bunu ortaya koyuyor. Okuryazar olmayan bayanların işgücüne katılma oranı yüzde 12.8, lise altı eğitimli bayanların işgücüne katılma oranı ise yüzde 25.3. Bu oran lise mezunu bayanlarda yüzde 32.5’e, mesleksel yahut teknik lise mezunu bayanlarda yüzde 38.5’e, yükseköğretim mezunu bayanlarda ise yüzde 67.6’ya yükseliyor.
Oysa geriye kalan orana bakıldığında istatistikler hiç de az bir nüfusu işaret etmiyor. Bardağın dolu tarafı ideolojisi yapılacak bir mesel değil bu. İşte Adana merkezli Konut Hanımları Dayanışma ve Kalkındırma Derneği de istatistiklerin göstermediği taraftaki bayanlara odaklı çalışan bir sivil toplum kuruluşu. Konutundan, mahallesinden çıkmayan, hayatını ‘Ben bunun ötesini bilemem’ diyerek geçiren bayanlara odaklanmış. Seyhan’ın Bayan Önderleri projesini yapmış. Proje Koordinatörü Feyzan Özyaşar bayanların mahalle ölçeğinden başlayarak demokratik karar alma sistemlerine iştirakini nitelikli halde artırmak emeliyle yola çıktıklarını söylüyor. “Değişimin mahallelerden başladığı inancıyla, bayanların bulundukları mahallelere gittik ve başkan bayan olma cevherine başından beri sahip 20 bayanı 48 günlük bir eğitim programına davet ettik” diyor.
10 MEVZUDA EĞİTİM VERİLDİ
Seyhan’ın Bayan Önderleri evvel 10 husus başlığında kapsamlı bir eğitim almışlar. Benim asıl sevdiğim ise her bahsin dokunduğu kurumları tek tek ziyaret etmiş olmaları. Kaymakamlıkta ne yapılır, dilekçe nasıl yazılır, yasal haklar nasıl talep edilir… Hangi sorun için nerelere başvurulur… Bütün bunları öğrendikten sonra bu başkan bayanların vazifesi mahalledeki öbür bayanlara da bildiklerini anlatmak olmuş. Önder bayanlardan Işık Rona Esin diyor ki; “Değişimi kendimizden başlattık. Bir yıl evvel meskenden çıkamıyordum, şu anda doğal sabun ve kolonya üretiyorum. Ben, teşebbüsçü bayan olma yolunda ilerliyorum. Meğerse ben her şeyi yapabiliyormuşum.”
Bu değişimi yaratmak dayanılmaz bir muvaffakiyet. O muvaffakiyet Seyhan Bayan Aile Hizmetleri Müdürlüğü’nün de dikkatinden kaçmamış olacak ki önümüzdeki periyotta eğitimleri birlikte yürütecekler.
KIZ BABALARINI HEYECANLANDIRAN PROJE
Adana Seyhan’dan rotayı tam yol kuzeye kırıyoruz. Samsun’un vilayet merkezine 100 kilometre aradaki Vezirköprü ve Alaçam ilçelerinde yürütülen çok heyecan verici bir projeyi anlatmak istiyorum sizlere. Karadeniz Yeni Ufuklar Derneği, bölgenin merkeze uzak olmasından kaynaklanan dezavantajlarına odaklanmış. Kız çocuklarının erken yaşta evlendirilmesinden yola çıkılarak ‘Eğitimde Biz de Varız’ demişler. Sorunun kız çocuklarında rol model eksikliğinden kaynaklandığını tespit ederek Türkiye’nin dört bir yanından 100 bayan mentörle bu iki ilçedeki genç kızları buluşturmuşlar. Köylerdeki sıkıntıları kolay aşmak için Samsun Muhtarlar Derneği, mentörlerle temas için Genç Önderler ve Teşebbüsçüler Derneği Samsun Şubesi, daha sağlıklı bir yaklaşım için de Türk Ruhsal Müşavere ve Rehberlik Derneği’ni yanlarına almışlar.
Projenin Koordinatörü Rıfat Karabaş’a kendisini en çok neyin şaşırttığı sorulduğunda, “İlk buluşma için muhtarların yaptığı davete daha çok annelerin gelmesini beklerken karşımızda babaları görmek bizi şaşırttı. Anladık onlar da kızlarına daha farklı bir gelecek hayali kuruyor” karşılığını veriyor. Proje kapsamında 100 bayan mentör 12-18 yaş ortası, ortaokul ve lise çağındaki kız çocukları ile tam 600 saat geçirdikten sonra alınan sonuçlar herkesi şaşırtıyor. Kızların okullarındaki muvaffakiyet panoları bir anda değişiyor. Lise öğrencisi Edanur Mete, “Kendime itimadım arttı, o artınca muvaffakiyetim arttı. Üniversiteyi kazandım. Yaşlı bakımı üzerine eğitim alacağım” diyor.
‘İyilik anlattıkça çoğalır’ ideolojisine yürekten inananlardanım. Bu projeleri gördükçe âlâ örneklerin yurdun dört bir yanında artacağına dair umudum da güçleniyor.
